Poniedziałek, 6 maja
Imieniny: Jakuba, Judyty, Jana
Czytających: 8058
Zalogowanych: 10
Niezalogowany
Rejestracja | Zaloguj

Jelenia Góra: „Zarządcówka” Schaffgotschów

Poniedziałek, 22 sierpnia 2022, 11:58
Aktualizacja: 12:01
Autor: Stanisław Firszt
Jelenia Góra: „Zarządcówka” Schaffgotschów
Budynek Zarządu majątku Schaffgotschów w Sobieszowie
Fot. Archiwum S. Firszta
Dobra Schaffgotschów rozciągały się wzdłuż Gór Izerskich i Karkonoszy od zamku Gryf i Mirska po zamek Chojnik i Kowary. Siedzibą główną rodu, skąd zarządzali całym majątkiem, był początkowo zamek Chojnik. Na nim gromadzono wszystkie dokumenty i pisma związane z nadaniami ziem, przywilejami, transakcjami i korespondencją w tych sprawach.

Niestety w 1675 roku, od uderzenia pioruna w wieżę zamkową, obiekt ten strawił pożar. To co się udało uratować przeniesiono następnie do budynku w Podgórzynie i budynku Zarządu w Sobieszowie (Zarządcówka). To tam przez następne kilkadziesiąt lat znajdował się zarząd całego majątku. Niestety obiekty te były za małe na potrzeby rozrastającego się i kwitnącego majątku Schaffgotschów, toteż hrabia Krzysztof Leopold Schaffgotsch podjął decyzję o budowie nowego budynku, z którego można by zarządzać całym majątkiem.

Budowę tego obiektu przeprowadził jego syn Johann Anton Schaffgotsch w latach 1705-1712. Obiekt formą nawiązywał do stylu rezydencjonalnego dlatego później nazwano go zamkiem lub pałacem. Wzniesiono go na skarpie zamykającej od północy zespół zabudowy wchodzącej w skład urzędu. W zespole znajdowały się też: Dom Stangreta, Powozownia, Spichlerz, Stajnie, Dom Zarządcy i Mieszkania. Główny budynek zarządu (pałac) zbudowano w pobliżu kościoła Św. Marcina. Na głównym placu tego zespołu (na majdanie) znajdował się także browar.

Budynek Zarządu spełniał dwie funkcje: urzędu majątkowego i sądowniczą. W latach 1716-1717 przeniesiono do niego księgozbiór dotychczas gromadzony w Podgórzynie. W imieniu (hrabiego Johanna Antona Schaffgotscha (tytuł hrabiego cesarstwa od 1708 roku), z tego budynku zarządzali:
1. Gotfried Rotchig (ur. W 1675 r., zm. 1722), pisarz i zarządca. Żonaty z Anna Marią Preuslerin.
2. Hans Christoph Gebauer, zarządca. Żonaty z Anną Rosiną Preuslein.
3. Carl Ferdinand Biehlern, pisarz. Żonaty z Anną Izabelą.
4. Hans Carl Neumann, w latach 1727 był inspektorem w Podgórzynie, a następnie został pisarzem i zarządcą majątku w Sobieszowie. Zorganizował bibliotekę w budynku zarządu i był w niej pierwszym bibliotekarzem. Zmarł w 1741 roku.

Urzędnicy wymienieni wyżej, po śmierci zostali pochowani przy kościele św. Marcina w Sobieszowie. Na ścianach świątyni znajdowały się ich epitafia. Zarządzali oni całym majątkiem, a od 1733 roku fideikomisem utworzonym przez Johanna Antona Schaffgotscha. Po śmierci hrabiego w 1742 roku jego dobrami zajęły się władze pruskie, po tym jak Fryderyk II anektował cały Śląsk. Powrót majątku w ręce Schaffgotschów nastąpił dopiero po kilkunastu latach, w 1763 roku w czasach Karola Gotarda Schaffgotscha. Budynki zarządu były zaniedbane, w tym ich wyposażenie, m.in. biblioteka.

W 1833-1834 roku hrabia Leopold Gotard Schaffgotsch, wnuk Karola Gotarda, przeniósł bibliotekę i towarzyszące jej zbiory do zespołu pocysterskiego w Cieplicach. W Sobieszowie pozostały dokumenty, mapy, plany i pisma związane z funkcjonowaniem ordynacji Schaffgotschów. W Sobieszowie nadal funkcjonowały biura zarządu i sądownictwo. Zespół zarządu majątku w Sobieszowie działał do 1945 roku. Po zakończeniu wojny, cała dokumentacja z pałacu w Sobieszowie, została przejęta przez Archiwum Państwowe we Wrocławiu i tam do dzisiaj się znajduje. Jest to prawie 2 km bieżące akt. Większość z nich powstała przed stosowaniem maszyn do pisania, więc sporządzono je ręcznie. Nawet pobieżne przejrzenie tego archiwalnego zasobu wymagałoby lat pracy, nie mówiąc o zorientowaniu się w treści zgromadzonych tam dokumentów. Jest to skarbnica wiedzy dostępna tylko nielicznym. Po pierwsze trzeba znać odręczne pismo tamtych czasów, a przede wszystkim niemieckie i łacińskie słownictwo. Dzisiaj archiwum Schaffgotschów przechowywane jest, jako wydzielony zbiór, w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, a budynki Zarządu przejął Karkonoski Park Narodowy i przystosowuje je do swojej działalności (administracyjnej i edukacyjnej).

Twoja reakcja na artykuł?

51
78%
Cieszy
2
3%
Hahaha
2
3%
Nudzi
1
2%
Smuci
4
6%
Złości
5
8%
Przeraża

Ogłoszenia

Czytaj również

Komentarze (5)

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz

Zaloguj
0/1600

Czytaj również

Sonda

Czy jeżdżę na rowerze?

Oddanych
głosów
68
Tak, regularnie
28%
Tak, od czasu do czasu
32%
Nie, ale uprawiam rekreacyjnie inny sport
13%
Nie, z jakimkolwiek sportem mi „nie po drodze”
26%
 
Głos ulicy
Złota rybka
 
Miej świadomość
Koniec CPK? Rząd ma „lepszy” plan!
 
Rozmowy Jelonki
Nie widzimy przeszkód do współpracy
 
Aktualności
Wystartował Bike Maraton
 
Piłka nożna
Wybitny reprezentant Polski przy Złotniczej
 
Inne wydarzenia
Parada Rowerów z drona
 
Aktualności
Rowerowe ściganie z Mają Włoszczowską
Copyright © 2002-2024 Highlander's Group