Praca w godzinach nadliczbowych – najważniejsze informacje
Większość pracowników od czasu do czasu pracuje w godzinach nadliczbowych. Wynikają one ze szczególnych potrzeb pracodawcy, nie powinny jednak powtarzać się regularnie. Kodeks pracy bardzo jasno określa ich limit – w przypadku 40 godzin pracy w tygodniu w tym czasie pracownik może mieć 8 godzin nadliczbowych.
Pracownik nie ma prawa odmówienia „zostania po godzinach”. Warto jednak pamiętać, że pracodawca nie może zaplanować nadgodzin, a konieczność przedłużenia czasu pracy musi wiązać się ze szczególnymi okolicznościami lub prowadzeniem akcji ratowniczej mającej na celu ochronę ludzkiego życia i zdrowia, środowiska czy usunięcia awarii.
Jak rozlicza się nadgodziny?
Pracownik za wykonywanie obowiązków w godzinach nadliczbowych w ramach rekompensaty otrzyma dodatek lub czas wolny. Praca w nocy wiąże się z otrzymaniem dodatku, który wynosi 100% normalnego wynagrodzenia. Dodatek w tej samej wysokości będzie również przysługiwać m.in. jeśli pracownik pełnił obowiązki w niedziele i święta, które zgodnie z harmonogramem nie były dla niego dniami pracującymi.
Za godziny nadliczbowe, które przypadną w każdym innym dniu, pracownikowi należy się dodatek wynoszący 50% wynagrodzenia.
Na wniosek pracownika dopuszcza się możliwość odebrania godzin nadliczbowych w ramach czasu wolnego. Wówczas odbierze on tyle godzin, ile godzin nadliczbowych przepracował. Przy czym nie musi to nastąpić do końca okresu rozliczeniowego. Na wniosek pracodawcy taka sytuacja również jest możliwa, jednak wtedy pracownikowi przysługuje o połowę wyższy wymiar czasu wolnego, a odebranie godzin nadliczbowych musi nastąpić do końca okresu rozliczeniowego.
Więcej na temat rozliczeń nadgodzin możesz przeczytać tutaj: https://aleo.com/pl/blog/nadgodziny-komu-i-w-jakiej-kwocie-nalezy-sie-wynagrodzenie/.
Czy można odmówić pracy w godzinach nadliczbowych?
Choć co do zasady pracownik nie powinien odmawiać pracy w godzinach nadliczbowych (m.in. ze względu na wystąpienie szczególnych okoliczności), w niektórych sytuacjach jest to jednak możliwe.
Niektóre grupy pracowników są objęte bezwzględnym zakazem wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych. Chodzi m.in. o kobiety w ciąży, młodocianych, osoby zatrudnione na stanowiskach pracy, gdzie ma miejsce przekroczenie najwyższych dopuszczalnych natężeń i stężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, osoby posiadające zaświadczenie od lekarza o czasowym wstrzymaniu się od pracy w godzinach nadliczbowych i osoby z niepełnosprawnością (chyba że są zatrudnione przy pilnowaniu).
Osoby, które opiekują się dzieckiem do ukończenia 4. roku życia, z kolei mogą, ale nie muszą wyrazić zgody na pracę ponad etat.
